Stress is alom tegenwoordig, maar die stress op zich is niet noodzakelijk het probleem. We hebben zelfs een gezonde dosis stress en uitdagingen nodig om ons niet verveeld te voelen, of om goed te presteren.
Teveel stress is evenwel nooit goed. De manier waarop we dan nog eens dat teveel aan stress proberen te compenseren (met genotsmiddelen, geneesmiddelen, verslavingsgedrag, drugs) heeft tot gevolg dat de neurotransmitters en hormonen die stress moeten dempen, minder goed werken.
Heel wat van de zogenoemde 'welvaartsziekten', zoals depressie, burn-out, ADHD, angststoornissen ontstaan als gevolg van een overbelast belonings- en stresssyteem.
Langdurige stress, een destructief huwelijk, schulden, een negatieve werkomgeving, trauma's, dompelt mensen constant onder in de stress, waardoor hun endorfine-spaarpot leeg geraakt. Compensatiegedrag door toevlucht te nemen tot troostvoeding of alcohol, zorgt dat die spaarpot nog leger geraakt. Als je daar bovenop nog eens toevlucht zoekt tot medicatie zoals slaapmiddelen, antidepressiva of kalmeermiddelen, maakt dit de problemen alleen nog maar erger.
1. Compensatiegedrag in voeding en alcohol : Emo-eten of emo-drinken
We zoeken veelal soelaas voor stress in 'troostvoeding'. Na een drukke werkdag hebben we die zak chips of dat glas wijn of dat pintje wel verdiend.
Troostvoeding en alcohol zorgt voor een sterke toename van endorfine, dopamine en GABA. Het helpt ook eventjes want dat soort voeding zal de acute stress verminderen.
Maar het gevaar is dat je er altijd meer van eet/drinkt en dus een overstimulatie teweeg brengt van de stofjes die belonend werken (endorfine, dopamine en GABA) waardoor de 3 stofjes lui of ongevoelig (resistent) worden. Resistentie zorgt ervoor dat de stofjes niet meer zo goed functioneren. Met als gevolg dat we net méér stress ervaren en nog vaker geneigd zijn om naar die stimuli te grijpen. Een kettingreactie dus dat van kwaad naar erger gaat.
Door overmatig gebruik van troostvoeding, krijg je een ongevoelig beloningssysteem en het neemt ook de stressweerstand af.
2. Compensatie van stress door te gamen, of door sociale media
Een 'like' krijgen op een berichtje dat je poste, stimuleert dopamine. Je krijgt er even een goed gevoel van. Daarom dat we dat steeds weer gaan checken.
Dopamine is de chemische stof die ook vrijkomt wanneer we suiker eten, drinken, roken of gokken en die dus heel verslavend werkt. Op die laatste categoriën staat een minimumleeftijd maar niet op de toegang tot sociale media.
De tieners worden dus blootgesteld aan het meest verslavende netwerk, nl. vrije toegang tot sociale media en computerspelletjes...
Gamen veroorzaakt een enorme toename van de stresshormonen. Om stress te reduceren hebben we de stofjes endorfine en GABA nodig. Die stofjes worden dus opnieuw overgestimuleerd en uitgeput, waardoor de stress niet meer zakt.
3. Compensatie door gebruik van geneesmiddelen en drugs
Ook dit gebruik heeft een omgekeerd effect. Van zodra het effect of de roes is uitgewerkt, worden we onrustig en verlangen we naar meer. We hebben steeds meer of sterkere stimuli nodig om stress de baas te kunnen.
Bijkomend probleem :
-> endorfine zorgt dat stress vermindert EN
-> endorfine activeert ook het beloningssysteem
DUS : als je het beloningssysteem teveel stimuleert (bv. door suikerrijke voeding, door troostvoeding, alcohol, enz), krijgt je : een ongevoeliger beloningssysteem EN gaat de stress minder afnemen.
Terwijl je in feite naar de troostvoeding, alcohol, enz. hebt gegrepen, om je stress te doen zakken (om even te KUNNEN ontspannen). Het heeft dus net een averechts effect !
Oplossing :
Als je inzicht krijgt in dit mechanisme dan leidt dit tot motivatie om hieraan te verhelpen. Enkel het doorvoeren van een aangepaste levensstijl is dé oplossing die erin bestaat :
1. juiste voeding : exorfinenvrij dieet (vermijden van gluten, zuivel, (ongefermenteerde) soja)
2. méér bewegen : het verbetert de werking van insuline en dopamine
3. méér ontspanning inlassen door bv. contact met de natuur, goed gesprek met vrienden of familie, muziek luisteren, boek lezen,...
Comments